Armoede en mensenrechten

Het College voor de Rechten van de Mens heeft onderzoek gedaan naar armoede in Nederland en concludeert dat armoede een groot probleem is in Nederland. Leven in armoede betekent niet in staat zijn om met je inkomen te voorzien in basale levensbehoeften zoals voedsel, kleding en wonen. Armoede kan in principe iedereen raken en kan vele oorzaken hebben: verlies van werk, een echtscheiding, discriminatie op de arbeidsmarkt, chronische gezondheidsproblemen. De gevolgen ervan zijn groot, zowel voor de betrokken personen als voor de samenleving. Heel goed is dat het College armoede koppelt aan mensenrechten, zoals het recht op een behoorlijke levensstandaard en het recht op arbeid en huisvesting. Mensen kunnen in armoede terechtkomen doordat hun mensenrechten onvoldoende zijn gegarandeerd, maar ook het omgekeerde geldt: armoede kan leiden tot onvoldoende bescherming van mensenrechten.

Wij maken het vrijwel dagelijks mee in onze praktijk: de gevolgen van armoede, en ook: hoe een opeenstapeling van pech je in een situatie van armoede kan brengen. Een situatie waar je niet een-twee-drie uit kunt ontsnappen. Meestal moeten er meerdere problemen tegelijkertijd worden opgelost. Neem de vrouw die halsoverkop de echtelijke woning moet verlaten, ziek wordt, haar loon niet krijgt en ook geen uitkering kan aanvragen. Of de man die door de economische crisis zijn bedrijfje ziet failliet gaan, daardoor zijn huur niet meer kan betalen, op straat komt te staan en vervolgens bot vangt bij de sociale dienst. Ook de meest acute nood – een dak boven je hoofd – is dan niet zomaar te lenigen, want zelfs voor de daklozenopvang bestaan wachtlijsten.

Wij staan veel mensen bij die in dit soort noodsituaties verkeren. En gelukkig kunnen we vaak wat voor ze betekenen door in gesprek te gaan met betrokken instanties, door de noodzakelijke procedures in gang te zetten, door te adviseren en te begeleiden bij de noodzakelijke aanvragen. We zien hoe mensen tot rust komen als hun inkomen weer is veiliggesteld, ze weer een (tijdelijk) dak boven hun hoofd hebben, er een werkbare regeling komt voor hun schulden. Maar ze zijn dan wel een aantal procedures verder. Vaak denken we: had het nou zo gemoeten? Als instanties meer gericht zouden zijn op het vinden van integrale oplossingen in plaats van standaard uit te gaan van de zelfredzaamheid (of erger: de onbetrouwbaarheid) van de burger, zou veel leed kunnen worden voorkomen.

Ons kantoor onderschrijft dan ook met grote instemming het appèl dat de Commissie voor de Rechten van de Mens doet op de overheid. De Commissie vindt dat de overheid een programma moet ontwikkelen voor de bestrijding van armoede, waarbij de mensenrechten centraal staan. Daarbij moet de overheid samenwerking zoeken met de betrokkenen zelf, hun belangenorganisaties en hulpverlenende instanties die goed zicht hebben op de problematiek. Wij bieden bij dezen aan om onze ervaringen met de beleidsmakers te delen.

Het volledige rapport van de Commissie voor de Rechten van de Mens is hier te vinden: https://www.mensenrechten.nl/publicaties/detail/37645.

Marleen van Geffen