Hebben incassobureaus de mensenrechten ontdekt?

Intrum Justitia, een van de grootste incassobureaus, schrijft alleen nog maar lieve brieven aan wanbetalers, zo viel te lezen in de Volkskrant van 20 mei 2017. Sociale incasso noemt de directeur van Intrum Justitia deze nieuwe aanpak. Niet meer dreigen met hoge kosten en een dagvaarding, maar mensen uitnodigen om een betalingsregeling te treffen. Wat een vooruitgang! Het is te hopen dat deze werkwijze navolging zal vinden bij andere incassobureaus, want het snoeiharde innen dat we van incassobureaus kennen brengt mensen met schulden alleen maar verder in de problemen.

Onlangs werd op onze website aandacht besteed aan de rapportage “Mensenrechten in Nederland: armoede, sociale uitsluiting en mensenrechten”. Leven in armoede betekent vaak leven met schulden. Wie eenmaal schulden heeft, komt daar niet zo gemakkelijk vanaf. Incassobureaus spelen daarin een belangrijke rol. Ze kunnen mensen wanhopig maken met hun stortvloed aan brieven, waarin de schulden door de bijkomende incassokosten alleen maar blijven groeien. Wie dan toch de moed verzamelt en contact zoekt met het betreffende incassobureau, moet in een telefonische wachtrij geduldig zijn beurt afwachten om vervolgens iemand aan de lijn te krijgen die geen betalingsregeling mag treffen. En vaak zijn er meerdere incassobureaus in het spel die allemaal apart moeten worden benaderd.

Juist mensen die nauwelijks financiële bewegingsruimte hebben, krijgen verhoudingsgewijs veel te maken met incassobureaus. Het kan klein beginnen, met een niet betaalde energienota. Het lukt vervolgens niet om de herinnering en de daarop volgende aanmaning te betalen, omdat je net even krap zit. En vervolgens ligt er een brief van een incassobureau waarin het te betalen bedrag is verhoogd met incassokosten. Je probeert de achterstand in termijnen te betalen, maar daardoor heb je aan het einde van de maand niet genoeg om de zorgverzekeringspremie te betalen. Ook de zorgverzekeraar schakelt een incassobureau in. In plaats van in te lopen, loop je steeds verder achter de feiten aan. De moed kan je gemakkelijk in de schoenen zinken als je aanmaningen blijft ontvangen, terwijl in je bankrekening gewoon geen enkele rek meer zit en het incassobureau hoog op zijn troon blijft zitten. Niet verbazingwekkend dat mensen in zo’n situatie op een bepaald moment hun post gewoon niet meer openmaken.

Het is heel belangrijk om mensen in dit soort situaties een reëel perspectief te bieden en ze niet te laten wegzakken in het moeras van hun schulden. Dat past ook in een mensenrechtelijke benadering. Recht op een behoorlijke levensstandaard en bescherming tegen armoede en uitsluiting behoort tot de fundamentele rechten van de mens. Incassobureaus hebben daarin ons inziens een verantwoordelijkheid. Of verantwoordelijkheidsgevoel Intrum Justitia tot inkeer heeft gebracht dan wel bedrijfseconomische intuïtie is natuurlijk de vraag. Maar daar hoeven we niet al te lang bij stil te staan zolang het resultaat sociaal en menselijk is.

Marleen van Geffen